Mondgezondheid
Je mond beïnvloedt meer dan je denkt. Wist je bijvoorbeeld dat reuma, hart- en vaatziekten, overgewicht en zelfs longontstekingen worden gekoppeld aan mondklachten?
De Wereldgezondheidorganisatie schat in dat 5 tot 10% van alle gezondheidsklachten voorkomen kunnen worden door goede mondhygiëne.
Wat zijn de echte verbanden?
Hart- en vaataandoeningen en diabetes zijn causaal verband gelinkt aan gebitsproblemen. Andere problemen die mogelijk gekoppeld worden aan gebitsklachten, kunnen waarschijnlijk eerder worden gelinkt aan een (on)gezonde levensstijl. Als je gezond leeft, heb je een gezonde mond en word je niet (vaak) ziek.
In die zin geeft een gezonde, stralende lach aan hoe het met de rest van je gezondheid gaat. We kunnen nog niet zeggen dat alle onderstaande risico's te wijten zijn aan een slechte mondgezondheid. Ze zijn een indicatie van onderliggende problemen. In bepaalde gevallen is het een kip-en-ei-verhaal: ging de mond achteruit en daardoor de gezondheid? Of is door slechte zorg de mondgezondheid ook verslechterd?
Risico's slechte mondgezondheid
Roken, veel zitten, weinig bewegen en slecht slapen zijn slecht voor je gezondheid. Met name roken beïnvloedt daarbij sterk je mondgezondheid. Ook alcohol heeft negatieve invloed. Veelvuldig gebruik van pijnstillers kan het speekselgehalte in je mond verlagen, wat ook je mondgezondheid negatief kan beïnvloeden.
Mondklachten zijn vervelend. Wat veel mensen echter niet weten, is dat je mondgezondheid op veel meer zaken invloed heeft. Hieronder vind je een overzicht. Als je zelf mondklachten hebt, heb je mogelijk ook andere klachten. Het causale verband tussen ziektes en mondgezondheid is niet altijd duidelijk. Wel is duidelijk dat mondgezondheid een indicatie geeft van je algehele gezondheid.
Risico-indicatoren
Bezoek de tandarts als je één of meerdere klachten herkent.
- Teruggetrokken tandvlees
- Rood of verkleurd tandvlees
- Bloedend tandvlees (met poetsen en/of flossen)
- Slechte adem
- Opgezwollen tandvlees
- Pijn in de mond (algemeen)
- Vaak aften of zweertjes in de mond
- Pijn bij eten of drinken
- Gevoelige tanden
- Verlies van kauwkracht
Hart en vaten
Eén van de risicofactoren voor een hartinfarct is paradontitis, oftewel ontsteking van het tandvlees. Met paradontitis heb je twee keer meer kans op een hartaanval. Ook heeft mondgezondheid een relatie met aderverkalking.
Hersenen
De kauwfunctie (dus het vermogen om goed te kauwen) staat voor een goede hersenfunctie. Bij vermindering van het kauwvermogen blijkt ook de cognitieve functie verlaagd. Er wordt ook onderzoek gedaan naar de rol van mondgezondheid en dementie.
Suikerziekte
Er is een wisselwerking tussen mondgezondheid en diabetes. Tandproblemen verergeren als je diabetes hebt, en andersom kunnen mondproblemen het onder controle houden van je bloedglucosespiegels bemoeilijken.
"Amerikaans onderzoek toont aan dat patiënten met hart- en vaatziekten en parodontitis die een parodontale behandeling krijgen, minder kosten omdat zij minder vaak naar het ziekenhuis moeten, zegt kaakchirurg in spé Marie-Chris Donders. Parodontale zorg zou moeten worden opgenomen bij de behandeling van mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, vindt zij." - ntblad.nl
Longontsteking
Maar liefst 43% van alle in een zorginstelling opgenomen ouderen blijkt longontstekingsveroorzakende bacteriën in de mond te hebben. Door betere mondhygiëne kunnen veel gevallen van longontsteking voorkomen worden.
Reuma
Infecties in de mond, zoals paradontites, spelen een rol in het ontwikkelen van reuma en mogelijk in het verergeren van de klachten bij wie al reuma heeft. Verder onderzoek moet uitwijzen wat de relatie precies kan zijn.
Botgezondheid
Zeker op latere leeftijd heeft je mondgezondheid invloed op hoe gezond je botten zijn. Gekoppeld aan mondgezondheid zijn artrose/artritis en andere bot- en gewrichtsaandoeningen.
Maag en darmen
Slechte mondgezondheid vormt een risicofactor voor kanker in het maagdarmkanaal.
Vroeggeboorte
Tijdens de zwangerschap gaat je gebit achteruit en is het risico op tandvleesontstekingen hoger. Als de ontstekingen verergeren, kan dit een vroeggeboorte veroorzaken.
Weerstand
Er is een wisselwerking tussen een slechte weerstand en mondgezondheid. Mondklachten verlagen de weerstand, een verlaagde weerstand verslechtert de mondgezondheid.
De oudst bekende ‘publicatie’ over een mogelijk verband tussen mond- en algemene gezondheid is een Egyptische medische tekst uit 2100 voor Christus waarin het verband tussen kiespijn en ziekten van het vrouwelijke genitaal stelsel wordt beschreven (Gold, 1985). In een tekst uit de zevende eeuw voor Christus wijt een arts de pijn in hoofd, armen en voeten van Koning Ashurbanipal uit Assyria aan diens tanden en adviseerde verwijdering van deze gebitselementen (O`Reilly en Claffey, 2000). Ook Hippocrates (400 voor Christus) beschreef een mogelijke relatie tussen mond- en algemene gezondheid: een patiënt met reumatische klachten genas na de extractie van één enkel gebitselement (Mayo, 1922). - Ned. tijdschrijft tandheelkunde, mei 2006
Kanker
Er wordt nog uitgebreid onderzoek gedaan naar de relatie tussen mondgezondheid en mond-, darm- en keelkanker. Ook pancreaskanker of alvleesklierkanker lijkt (bij mannen) gelinkt aan slechte mondgezondheid.
Levenskwaliteit
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat angst voor de tandarts (en handelen naar die angst door niet naar de tandarts te gaan) een indicator is voor een algehele lagere kwaliteit van leven.
AIDS/HIV
Mensen met HIV of AIDS ervaren vaak extremere problemen in hun mond wanneer zij slecht voor hun gebit zorgen.
Het ziekteverzuim en de zorgkosten kunnen omlaag als aandoeningen worden voorkomen of vroegtijdig worden gesignaleerd. 'Hart- en vaatziekten komen veel voor en vormen doodsoorzaak nummer één onder vrouwen. Al wordt maar een paar procent van de hart- en vaatziekten voorkomen door een goede mondgezondheid, dan worden toch flinke besparingen gerealiseerd en wordt veel ellende voorkomen', aldus Barnasconi. - AD.nl
Beroertes
Hoe meer tanden je mist, hoe groter de kans op een beroerte.
Cholesterol
De hoeveelheid tandplak is een indicator voor een gezond dan wel ongezond cholesterolgehalte.
Sterfte
Je hebt grotere kans vroegtijdig te overlijden wanneer je een slecht gebit hebt.
Hoe verbeter je je mondgezondheid?
Er zijn drie basiselementen die je gebit gezond kunnen houden. Daarnaast kan stress verminderen helpen (onder meer omdat je door stress soms minder speeksel aanmaakt/een drogere mond hebt, wat slecht is voor je mondgezondheid).
Eten en drinken
Let op wat je eet en drinkt. Suikerrijke producten (dus ook fruit!) zijn bijvoorbeeld slecht voor je tanden. Water met fluoride kan ook positief bijdragen. Melk en kaas bevatten calcium en fosfaat, die remineralisatie stimuleren. Wat betreft de invloed van snoep: hoe plakkeriger (zoals toffee), hoe slechter het voor je tanden is. Probeer veel water te drinken in plaats van frisdranken of fruitsap. Drink alcohol niet of met mate.
Poetsen, flossen en kauwen
Flos of stook het liefst na elke maaltijd. Etensresten blijven dan niet onnodig lang in je mond zitten waar ze tandplak en gaatjes veroorzaken. Poets liefst twee keer per dag, als het kan elektrisch. Xylitolkauwgom kauwen tussen de maaltijden door kan helpen tandplak te verminderen. Let op: als je al gaatjes hebt, kan kauwgom losse vullingen 'wegkauwen'. Zorg dus eerst dat je mondgezondheid op orde is voor je (veel) xylitolkauwgum kauwt.
Naar de tandarts
Ga elk (half) jaar naar de tandarts. Deze ziet wat er met je gebit aan de hand is en ook aan welke delen van je gebit je extra aandacht moet besteden.
Gebruikte bronnen
- WHO.int - factsheets
- Science Translation Magazine/Jama network.org
- Hopkins Medicine.org
- Medical news today, Ivoren Kruis, Harvard Medical School, Academy of Periodontology
- British Dental Journal, news release, April 19, 2017
- Nasse, W. Spijkervet (2006), relatie tussen paratontale gezondheid en algemene gezondheid